Mangwanani-ngwanani aMay 17, 2025 yakazununguswa munzvimbo dzakawanda kumaodzanyemba kwe Peru nekuda kwe kudengenyeka kwenyika kwakasimba kwehukuru 6 iyo yainzwikwa zvakanyanya munharaunda yeAyacucho nenzvimbo dzayo. Chiitiko ichi chakakonzera kushushikana pakati pevanhu, kunyangwe nerombo rakanaka kuti hapana mishumo ye kufa kana kukuvara zvakanyanya.
Epicenter yekudengenyeka kwenyika yakanga iri pamusoro 23 makiromita kumaodzanyemba kwePuquio, mupurovhinzi yeLucanas, ine hudzamu hunenge hwe Makiromita 97, maererano nedatha yepamutemo kubva kuGeophysical Institute yePeru (IGP). Iyi poindi yemavambo nekudzika inotsanangura chikonzero nei, kunyangwe ukuru, kukuvadzwa kwacho kwakaganhurirwa, kunzvenga migumisiro mikuru kuvanhu nemhoteredzo yemaguta.
Maonero ekudengenyeka uye nzvimbo dzakakanganiswa
Kudengenyeka kwacho kwakanzwika zvakanyanya mumatunhu akawanda, anosanganisira San Pedro, Chaviña, Lucanas, Saisa, San Cristóbal, San Juan, Sancos, Pullo neLampa, uko veruzhinji vakaona kufamba uku pakati nepakati kusvika kusimba. Mumataundi akaita saCarmen Salcedo, Puquio, uye kunyange muruwa rweNazca (Ica nharaunda), kunzwa kwacho kwakanga kwakati nyoro, kunyange zvazvo kuchityisa zvakaenzana kuvagari vakawanda.
En maguta akaita seLima neIca, kudedera kwakanzwikawo, kunyange zvazvo kwakanga kuine simba shoma. Vagari vazhinji vakataura kunzwa kuzununguka, kunyangwe pasina kukuvadzwa kwakanyanya kana zviitiko zvakashumwa munzvimbo idzi.
Kukanganisa kuongororwa uye mhinduro dzepamutemo
Maererano ne National Emergency Operations Center (COEN) y National Institute of Civil Defense (INDECI), chiyero chekutanga chakaratidza kukuvara kudiki kwechimiroDzimba dzinenge 25 dzakaparadzwa, pamwe chete nezvikoro 10 nenzvimbo yezvoutano munzvimbo dzakasiyana-siyana dzeAyacucho neruwa rweBella Unión rweArequipa. MuHuanuhuanu, zvakare muArequipa, chivako chevanhu vose chakawanikwa chisingagariki, uye Indaneti nerunhare zvakakanganiswa.
Zviremera zvemunzvimbo nematunhu, pamwe chete nekukurumidza kupindura patrol, Vakaramba vachiongorora mamiriro ezvivakwa uye kuchengetedza nzvimbo dzekuvhiya dzichishanda, asi kusimbisa kuti pakanga pasina kukuvara kana zviitiko zvikuru. Kune rimwe divi, Ministry of Transport and Communications yakasimbisa kuti nzira dzekukurukurirana dzakaramba dzichishanda, pasina kucheka kwakakosha kana kuvharika.
El IGP nedzimwe nyanzvi Vakataura kuti dai kudengenyeka kwakaitika pakadzika zvishoma (somuenzaniso, makiromita 30 kana 35), kukanganisa kwacho kungadai kwakanyanyisa. Kurongeka kwezvivakwa zvezvivakwa, kunyanya kumaruwa neavo vane chivako chisina kusimba, kwaive kutarisisa, kunyangwe panguva ino chiitiko chakakundwa pasina kurasikirwa kukuru.
Seismic mamiriro muPeru uye matanho ekudzivirira
Peru iri panzvimbo Pacific Ring yeMoto, imwe yenzvimbo dzine chiitiko chikuru chekudengenyeka kwenyika pasi rose. Muna 2025 chete, uye maererano nemishumo yazvino, yakawanda kupfuura 340 kudengenyeka kwenyika munyika, vazhinji vavo vari pakati nepakati.
ari Zviremera zvinosimbirira pakukosha kwekugadzirira pamberi pezvikamu izvi. Mapurogiramu enyika akadai se Peruvian Seismic Alert System (SASPe) dziri kuitwa kunyevera vanhu masekonzi masekondi pamberi pokudengenyeka kukuru kwepasi. Zvibhorani zvemunyika, senge zvakarongwa muna Chivabvu 30, zvinotsvaga kusimbisa kugona kwekupindura kwevagari uye kusimbisa tsika yekudzivirira.
Kunyanya kukoshesa kunoiswa pa Kuongororwa kwemusha, kugadzirira mabhegi ekukurumidzira uye kudzidzisa mhuri. Chiitiko chazvino uno chinosimbisa kukosha kwekuona nzvimbo dzakachengeteka mumusha wega wega uye kuva nezvinhu zvakakosha paruoko, kana zvikaitika.
Nyanzvi, dzakadai saHernando Tavera (IGP), hadzitadzi kutiyeuchidza izvozvo Peru inyika ine njodzi yakakura yekudengenyeka kwenyika Uye kudzivirira kwakakosha: kubva pakutarisa zvinhu zvekuvaka kusvika pakuita madhiri kazhinji, zvese zvinobatsira kudzikisa njodzi muzviitiko zvakakura zvichauya.