Nguva dzese panoitika zvakanyanya mamiriro ekunze, kungave kupisa kupisa, dutu kana chamupupuri, Mumakore achangopfuura takashamisika zvakanyanya pamusoro pekuti ine hukama here nekudziya kwepasirese. zviri kuitika panyika yedu. Shanduko yemamiriro ekunze inyaya yakatora nzvimbo pakati pehurongwa hwepasirese, uye hazvishamise, sezvo zviitiko izvi zvisingakanganisi zvisikwa chete asiwo hupenyu hwevanhu, hupfumi, uye ecosystems.
Vatsvagiri vanga vachishanda nesimba kuti vaburitse hukama pakati pekushanduka kwemamiriro ekunze kunokonzerwa nevanhu uye mamiriro ekunze akanyanyisa atiri kutarisana nawo nekuwedzera kuwanda. Tichitarisira kupa mhinduro chaiyo yesainzi, timu inotungamirwa naNoah Diffenbaugh, muongorori paStanford University's School of Earth, Energy & Environmental Sayenzi, yakabatanidza kuongororwa kwenhamba yekutarisa kwemamiriro ekunze nemakomputa emhando yepamusoro kuti vadzidze pesvedzero yekudziya kwepasi pazviitiko zvemamiriro ekunze zvakanyanya.
Sechinyakare, masayendisiti akadzivisa kubatanidza zviitiko zvemamiriro ekunze ega ega nekudziya kwepasi, vachiwana zvakaoma kuparadzanisa pesvedzero yezviitwa zvevanhu kubva pakusiyana kwemamiriro ekunze. Nekudaro, nekuda kwekufambira mberi kwesainzi, Diffenbaugh nechikwata chake vakakwanisa kupa mhinduro yakasimba kumubvunzo wakaunza kufarira kukuru: Zviitiko zvemamiriro ekunze zvakanyanyisa zvinokonzerwa nekupisa kwepasi here? Maererano nekudzidza kwakabudiswa mumagazini yacho Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS), mhinduro ndeyekupedzisira: Hongu, uye nokuwedzera, sezvo avhareji yetembiricha yepasi pose inokwira, ndozvinoitawo zviitiko zvakanyanyisa zvinoisa upenyu hwevanhu mungozi.
Zvechokwadi, Mukana wezviitiko zvinodziya zvichiitika wakawedzera kupfuura 80% yepasi pepasi apo zvakacherechedzwa.. Zvakare, vanyori vechidzidzo vakaona kuti simba revanhu rakawedzera mukana wezviitiko zvakaoma uye zvakanyorova munenge hafu yenzvimbo iyo data yakavimbika inowanikwa. Izvi zvinoreva kuti vanhu vakashandura kuenzana kwechisikigo chezvisikwa zvepasi, izvo zvine chekuita ne mavambo ekudziya kwepasi uye inosimbisa pfungwa yokuti mamiriro okunze akaipa ari kuwedzera kuwanda.
Sainzi yemamiriro ekunze yagara ichishanduka, uye hukama huri kuwedzera hwakananga huri kusimbiswa pakati pezviito zvedu nemaitiro emamiriro ekunze. Kuti unzwisise maitiro ekurwisa kudziya kwepasi, zvakakosha kuti ugare uine ruzivo nezve shanduko yemamiriro ekunze. Zviitiko zvemamiriro ekunze zvakanyanya se kupisa kwemafungu, mafashamo, madutu nekusanaya kwemvura zvine hukama zvakanyanya nekudziya kwepasi. Kunyangwe nzanga yesainzi yakaziva kuti zviitiko zvakanyanyisa zvakagara zviripo mumasikirwo, kudziya kwepasi kwakawedzera kuwanda kwavo uye kuomarara.
The Attribution of Global Warming
Kufambira mberi kwesainzi yemamiriro ekunze kwakabvumira vaongorori kuti vagadzire nzira dzakaomarara dzekudzidza maratidziro emamiriro ekunze akanyanya. Mumakore achangopfuura, masvomhu modhi uye macomputer makuru akashandiswa ongorora zvinopfuura mazana mana emamiriro ekunze akanyanya zviitiko uye kuona kuti kushanduka kwemamiriro ekunze kwakapesvedzera kusimba kwayo uye kuwanda kwakadini. Kuedza uku kwakabvumira masayendisiti kupa ongororo dzakanyatso batanidza zviitiko zvevanhu nezviitiko zvemamiriro ekunze, semafungu ekupisa kana mafashama, izvo zvakakosha munhaurirano shanduko yemamiriro ekunze uye kudziya kwepasi.
Semuenzaniso, ongororo yakaitwa nesangano risingabatsiri World Weather Attribution (WWA) yakaongorora kupisa kwakaitika kumaodzanyemba kwakadziva kumadokero kweUnited States ndokuona kuti kwakapetwa kashanu kana kudarika nekuda kwekushanduka kwemamiriro ekunze kunokonzerwa nevanhu. Uhwu humbowo hwakajeka hwekuti kudziya kwepasi hakungowedzere kudziya kwepakati, asiwo kunowedzera zvakanyanya zviitiko.
Nyanzvi yezvemamiriro ekunze, Joyce Kimutai, vakatsinhira kuti chinangwa chetsvakiridzo iyi ndechekubatsira veruzhinji kuti vanzwisise kuti zviito zvedu zvakakanganisa sei kusimba nekuwanda kwemamiriro ekunze. Kunyange zvazvo zvisingabviri kutaura kana chimwe chiitiko chakakonzerwa zvakananga nekushanduka kwemamiriro ekunze, zvinokwanisika kuverenga kuti yakashandura sei maitiro ayo. Kuziva nezve shanduko idzi kwakakosha pakuronga kwakakodzera njodzi.
Zvakanyanya Mamiriro Ekunze Zviitiko uye Hukama Hwavo Kudziya Kwepasirese
Zviitiko zvemamiriro ekunze zvakaoma, zvakadai semadutu nemafashamo, zvinokonzerwa nemhando dzakasiyana-siyana dzezvakatipoteredza, kusanganisira yakakwirira uye yakaderera masisitimu ekumanikidza uye jet hova. Zvisinei, zvave zvichiratidzwa kuti kuwedzera kwemhepo uye tembiricha pamusoro pegungwa Icho chinhu chakakosha chiri kuwedzera njodzi dzakawanda dzemazuva ano. Sezvo tembiricha yepasi pegungwa ichikwira, simba rakawanda rinopiwa kumadutu, izvo zvinoita kuti simba remupupuri riwedzere. Chiitiko ichi chakabatana nepfungwa yekuti kutsva kwemasango kuchava nengozi zvikuru, izvo zvinowedzera kuoma kwemamiriro ekunze akanyanyisa.
Muenzaniso unokosha ndewokuti madutu akaparadza gungwa reAtlantic mumakore achangopfuura. Ongororo dzakawana kuti hwerengedzo yokunaya kwemvura kubva mumadutu matanhatu anoparadza zvikuru, kubatanidza Katrina, Irma, uye Harvey, yakawedzera nekakana kusvika ku15 kupfuura yaingadai yakaita munyika inotonhora. Kuwedzera kwemadutu uku kuratidzwa kwakajeka kwekuti zviri kuitwa nevanhu kuwedzera sei njodzi dzinongoitika dzoga. Uku kuwedzera kwekusimba kwedutu chinhu chatinofanira kufunga nezvacho, kunyanya kana tichifunga nezve kugadzirisa nharaunda dzedu kuti dzienderane nemamiriro ekunze uye zvivakwa zvinodiwa kutarisana nematambudziko aya.
Nekuwedzera kuri kuita kupisa kwepasi, zvinotarisirwa kuti zviitiko zvemamiriro ekunze zvakanyanya zvinowanzoitika uye zvakanyanya, zvichiunza njodzi dzakakomba kuhupenyu hwevanhu, zvekurima, zvivakwa uye hupfumi hwenyika. Kuziva kukanganisa kwekudziya kwepasi kunotibatsira kugadzirira njodzi dzinouya uye kugadzira matanho akakodzera ekuderedza.
Kuchinja Kwemamiriro ekunze uye Njodzi Dzinongoitika Dzoga
Kuchinja kwemamiriro ekunze hakungokanganisa zviitiko zvekupisa kwakanyanya, asiwo kune zvazvinoreva kumvura inonaya inokonzera mafashamo anoparadza. Kutevera mafashamo anouraya ayo akanganisa Central Europe neChina, nzanga yesainzi iri kunetsekana kana kudziya kwepasi kune chekuita nazvo. Kunyangwe kuona huwandu chaihwo hwemupiro uyu kwakaoma, Yakave yakasimbiswa kuti zviitiko zvekunaya kwemvura yakawanda zviri kuwedzera mukuwanda uye kusimba uye chiratidzo chakajeka chekuchinja kwemamiriro ekunze.
Tsvagiridzo inoenderera mberi iri kunyora mhedzisiro ine chekuita nekushanduka kwemamiriro ekunze munharaunda dzakakanganisika uye yakaona kuti, semuenzaniso, Hurricane Harvey, iyo yakarova Houston muna 2017, yakaunza 19% yekunaya kwemvura kupfuura yaizogoneka pasina kupisa kwepasi.. Izvi zvinoshandura mu14% yakawanda nzvimbo dzakazara nemafashamo uye kuwedzera kukuru kwekurasikirwa kwehupfumi, kusvika ku $ 90,000 bhiriyoni. Nhamba idzi dzinosimbisa kukosha kwekubatanidza kushanduka kwemamiriro ekunze kune kuronga njodzi uye mitemo yekupindura, kunyanya tichifunga kuti nharaunda dzakawanda dziri kutarisana nekuchinja kukuru kwehupenyu hwavo nekuda kwemigumisiro yekupisa kwepasi.
Naizvozvo, zviitiko zvakanyanyisa zvine chekuita nemamiriro ekunze zvinopfuura kungokanganisa; Iwo chiratidzo chakajeka chekuchinja kuri kukonzera kushanduka kwemamiriro ekunze panyika yedu. Kubatana pakati pezviitiko izvi nekudziya kwepasi kuri kuita musoro wakakosha wekudzidza, kutsvaga nzira dzinoshanda dzekugadzirisa matambudziko aya. Research on zvinokonzerwa nemhepo yakachena Inotaridzawo kuti kudziya kwepasi kunokanganisa sei akasiyana ecosystem uye kusimba kwadzo.
Kunzwisisa hukama huripo pakati pekushanduka kwemamiriro ekunze uye mamiriro ekunze ekunze kwakakosha, sezvo izvi zvichikanganisa magadzirirwo atinoita uye kupindura kumatambudziko aya. Sayenzi yakapa mhinduro dzaimbova dzisina chokwadi. Sezvo data richiramba richiwanda uye mhando dzemamiriro ekunze dzichiwedzera kufambira mberi, kunzwisisa kwedu kwesimba rekudziya kwepasi pamamiriro ekunze kucharamba kuchishanduka. Nechikonzero ichi, zvakakosha kuti nharaunda yesainzi irambe ichishanda pane tsvaga mhinduro itsva kurwisa kudziya kwepasi nekukanganisa kwazvinoita pamamiriro ekunze akanyanya.
Kuwedzera kuwanda kwemafungu ekupisa, kusanaya kwemvura uye njodzi dzinongoitika dzoga Icho chiyeuchidzo chokuti kupisa kwepasi hakusi dambudziko remangwana, asi dambudziko rinotokanganisa mamiriyoni ehupenyu pasi rose. Sarudzo dzatinoita nhasi dzichava nemhedzisiro yakananga kune ramangwana remamiriro ekunze uye hutano hwepasi redu.
Kudiwa kwemitemo inoshanda zvakanyanya kuderedza kudziya kwepasi kunofanirwa kuve kwekutanga kune vese hurumende nevanhu. Nenzira iyi chete tinogona kutarisana nematambudziko anokonzerwa nemamiriro ekunze akanyanya uye kushanda takananga kune remangwana rakagadzikana remarudzi ese ari panyika.
