Glaciers anomanikidzwa mashoma echando anoumba pamusoro pezviuru zvemakore. Kuenderera mberi kwechando kudonha uye tembiricha yakaderera pazasi pemadhigirii anoramba achikonzera kuti sinou iungane munzvimbo imwechete ichikonzera kuti ishanduke kuita chando. Mazaya echando ndizvo zvinhu zvakakura kwazvo pasi redu uye kunyange zvichiratidzika kunge zvakagadziriswa, zvinofamba. Inogona kuyerera zvishoma nezvishoma senzizi uye ichipfuura pakati pemakomo ichigadzira zvikara uye zororo zororo. Vanogona zvakare kugadzira matombo uye nyanza.
Muchikamu chino tiri kuzokuudza zvese zvaunoda kuti uzive nezvemazaya echando, mavambo avo uye hunhu hwavo.
Chii chinonzi glacier
Girazi rinoonekwa seakasara ekupedzisira Zera rechando. Panguva iyi, tembiricha yakadzikira zvakanyanya yakamanikidza chando kuti chiende kunzvimbo dzakaderera uko mamiriro ekunze ave kudziya. Nhasi, tinogona kuwana marudzi akasiyana-siyana echando mumakomo emakondinendi ose kunze kweAustralia nezvimwe zvitsuwa zvegungwa. Pakati pe latitude 35 ° kuchamhembe uye 35 ° kumaodzanyemba, glaciers inogona kuonekwa chete mukati Rocky Mountains, muAndes, muHimalaya, muNew Guinea, Mexico, East Africa uye paGomo Zard Kuh (Iran).
Ndiwo iwo huwandu hwenzvimbo inogara ma glaciers izvo zvingangoita inoumba 10% yenyika yese yepasi. Kazhinji ivo vanowanzoonekwa munzvimbo dzakakwirira dzemakomo nekuti mamiriro ezvakatipoteredza anoitisa. Ndokunge, kune tembiricha yakaderera uye kunaya kwakanyanya. Isu tinoziva kuti kune mhando yemvura inonaya inozivikanwa nezita remvura yekunaya kwemakomo, iyo inoitika panokwira mhepo mudenga ichizoguma yanaya uye mvura ichinaya pamusoro pemakomo. Kana tembiricha iri pazasi pe 0 madigiri ichienderera, kunaya uku kungave muchimiro chechando uye vanozopedzisira voisa kudzamara vaumba mazaya echando.
Mazaya echando anoonekwa mumakomo marefu nenzvimbo dzemumativi anogashira mazita akasiyana. Awo anoonekwa mumakomo marefu anonzi alpine glaciers apo echando pamatanda anozivikanwa semazaya echando. Munguva yekudziya, mamwe anoburitsa meltwater nekuda kwekunyungudika kwawo, zvichigadzira miviri yemvura yakakosha kumhuka nemaruva. Uyezve, inobatsira zvikuru kuvanhu sezvo mvura iyi ichishandiswa nevanhu. Ndiyo nzvimbo huru yemvura yakachena pasi pano, inosvika zvikamu zvitatu kubva muzvina zvayo. Kuti unzwisise kuoma uye mamiriro ezvinhu aripo echando chepasi rose, zvakakosha kuziva maitiro avo Mazaya echando ePeru ari kunyangarika pamwero unotyisa uye se Mazaya echando eChina ari kutyisidzirwa nekudziya kwepasi.
Kudzidziswa
Tichaona kuti ndeapi matanho akakosha anoitika pakuumbwa kwechando. Inosanganisira kusingaperi kwechando munzvimbo imwechete gore rese. Kana nzvimbo yacho iine tembiricha dzakaderera nguva dzose chando chinochengetwa kusvikira chando chaumbwa. Mumhepo, mamorekuru ese emvura anonamatira kune tunhu tuduku uye anoita zvimiro zvekristaro. Ndipo apo mamwe mamorekuru emhute yemvura anonamatira kune makristasi akaumbwa uye hunhu hwemazaya echando atakajaira kuona akaumbwa.
Snowflakes inowira panzvimbo dzakakwirira dzemakomo uye inochengetwa nekufamba kwenguva mushure mekuenderera kwechando. Kana sinou yakakwana inoungana, mazaya echando anotanga kuumba. Gore negore, huremu hwemazaya matsva echando anoungana hunowedzera kubatanidza chimiro cheaizi uye kunoita kuti sinou ivheneke zvakare, sezvo mhepo iri pakati pemakristasi inoderera. Makristasi anova akakura uye akakura, uye sinou yakasungirirwa inowedzera mukuwanda. Pane dzimwe nguva inokundwa nekumanikidzwa kweaizi uye inotanga kutsvedza pasi uye Ivo vanogadzira mhando yerwizi iyo kumagumo kweumwe neumwe wakaita seU.
Kufamba kwechando kuburikidza neecosystem kunogadzira zororo rinozivikanwa sekuzorora kwechando. Iyo inozivikanwa zvakare seglacier modelling. Iyo chando inotanga kusvika kune yakaenzana mutsara umo pamusoro pemutsara iwe unowana huwandu hwakawanda kupfuura hwaunorasikirwa asi pasi pahwo unorasikirwa kupfuura iwe. Izvi zvinowanzotora makore anopfuura zana kuti zviitike. Zvinofanira kucherechedzwa kuti kuchinja kwemamiriro ekunze kuri kukanganisa kumakomo echando akawanda muAsia nedzimwe nzvimbo dzepasi, zvichikonzera chinjo mukuumbwa kwawo. Ukuwo, tsvakurudzo inoratidza izvozvo America inogona kupera nemazaya echando pakupera kwezana ramakore kana matanho akakodzera akasaitwa.
Zvikamu zvegirazi
Girazi rakagadzirwa nezvikamu zvakasiyana.
- Kuunganidza nzvimbo. Ndiyo nzvimbo yepamusoro soro panowira chando uye inoungana.
- Nzvimbo yekudzorera. Munharaunda ino maitiro ekubatanidza uye kubuda kwemhepo kunoitika. Ndipo pane iyo glacier inosvika pachiyero pakati pekuwedzera uye kurasikirwa kwemahombe.
- Kutsemuka. Idzi ndidzo nzvimbo dzinoyerera chando nekukurumidza.
- Moraines. Aya ndiwo mabhande erima anoumbwa nezvidimbu zvinoumba pamacheto nemusoro. Matombo anodhonzwa nechando anochengetwa uye kuumbwa munzvimbo idzi.
- Chiteshi. Ndiwo mugumo wezasi weaizi apo chando chakaunganidzwa chinonyunguduka.
Mhando dzechando chiripo
Iyo glacier inogona kuiswa munzira dzakawanda, kunyangwe zvinoenderana nemuenzaniso uye kuumbwa kwayo. Ngationei kuti ndeapi marudzi akasiyana:
- Alpine glacier: Iyo inozivikanwa zvakare nezita rekuti gomo glacier uye ndeaya anogadzirwa mumakomo marefu nekuunganidzwa kwechando.
- Glacier circus: ibheseni rakaumbwa sekeresenti apo mvura inoungana zvishoma nezvishoma.
- Makungwa echando: iwo madhipatimendi emvura anotangira munzvimbo dzedanho remupata uye pane dzimwe nguva idzo dzakagwamba nechando uye dzimwe dzisiri.
- Glacier Valley: uyu mhedzisiro yekukanganisa chiito cherurimi rwechando. Inowanzo kuve nemupata wakaita seU uye inogadzira matombo akareba.
- Inlandis: Iwo mahombe makuru echando anofukidza zvachose nzvimbo yese uye anozopedzisira ave kufambira mberi kuburikidza nemasimba kusvika kugungwa.
- Drumlins: Iwo mamirwi anoumbwa ne sedimentary zvinhu izvo glacier yakwevera pamwe nekufamba kwayo.
Tinovimba kuti neruzivo urwu unogona kudzidza zvakawanda nezve glacier uye maitiro ayo. Kana iwe uchida kupinda zvakadzama kuti sei Himalaya dzinokanganiswa nekudziya kwepasi, usazeza kuongorora zvimwe.