Kune akawanda marudzi emarenje munyika. Iwo epasi biomes ayo anogashira mashoma huwandu hwemvura uye yakanyanya mwero wezuva mwaranzi pagore. Mazhinji acho ane tembiricha yakakwira kwazvo, mune dzimwe nguva inosvika madhigirii makumi matanhatu padanho repasi mukati menguva dzezuva. Zvisinei, kwete ose magwenga epasi vane tembiricha yakakwira. Iko kune zvakare kune iwo ayo akadzika tembiricha anotungamira.
Muchikamu chino tichakuudza zvese hunhu hwemagwenga enyika.
Hunhu hwegwenga
Iyo nzvimbo yemhando idzi dzebiomes iri pakati pegumi nemashanu nemakumi matatu nematanhatu latitude mune ese hemispheres. Mumatunhu aya tinowana kutenderera kwemhepo kunogadzira hunyoro hwakaderera mune zvakatipoteredza. Mazhinji magwenga epasi pano anowanzoenderana nemvura inonaya. Kunaya kwemvura iyi ndiko kunowanikwa negomo rakakwirira. Kana mhepo yemhepo ikakwidza kumusoro kwegomo, inotonhora uye hunyoro hunotonhora, zvichikonzera kunaya kwemvura. Dambudziko nderekuti mvura inonaya inokonzereswa pagomo pacharo uye zvakaomarara kuti chimwe chikamu chetsime chine mwando wakadzika mamiriro uye chinodziya zvishoma nezvishoma.
Kana tikatarisa pazvikomo zvakakura kwazvo pasi rose, zvekuti muchikamu cheeward ndipo pane magwenga nekuda kwemamiriro ataura. Idzo nzvimbo dzerenje zvakanyanya pasirese ndidzo dziya panenge paine kumanikidza kwepamusoro kwemhepo kunoramba kuripo mukati megore rose. Tiri kuenda kunoona kuti ndeapi makuru magwenga epasi uye nenzvimbo dzinodziya. Denga reSahara, Gwenga reAustralia neAtacama Desert ndezvimwe zvakakosha. Aya magwenga anopa mamiriro ezvakatipoteredza anonakidza kudzidza, uye hukama hwavo nemamiriro ekunze erenje hwakakwana kuti uwedzere kuongorora. Muchokwadi, kana iwe uchifarira dingindira, unogona kuongorora zvakawanda nezve nzvimbo yakaoma zvikuru munyika.
Mhando uye ecosystems yemasango epasi
Asi papuraneti iri pane mhando dzakasiyana dzemarenje zvichienderana nehunhu hwavo. Ngatione kuti chii chimwe nechimwe chazvo:
- Mid-latitude Continental Desert: Ndeavo vari kune rimwe divi rekunyunyuta kwemakomo Lee anotambura nekusanaya kwemvura uye kudziya kwakanyanya nekuda kwekuti mvura inodonhedza munzvimbo yemakomo.
- Dunhu reNorth America: marenje aya anoonekwa nekupisa kwakanyanya uye kuomesa kwakanyanya
- Mahombekombe egungwa: ndiwo iwo ari padyo nemahombekombe.
- Gwenga reAustralia: Iyi nharaunda yese inomira nekuve nemhepo yakanyanya mwero.
- Cold subpolar uye magwenga erenje: Aya magwenga anomira nekuda kwekuve netembiricha yakaderera uye nhanho yakadzika kwazvo yezvisikwa zvipenyu nekuda kwekunyanyisa kwemamiriro ekunze
- Tropical uye subtropical magwenga: vane kuwedzera kudiki nekuti mamiriro ekunze anotonhora anowanzo tenderera mukugadzira nharaunda dzakanaka dzekusimudzira zvipenyu zvakasiyana.
Zvisikwa zvegwenga ndezve izvo zvinokura zvakanyanya mwando, izvo zvinokonzereswa nemamiriro ekunze ezvakakomba. Mamwe magwenga, senge gwenga reSahara, haigamuchire mvura mukati megore rose. Izvi zvinoita kuti mafomu ehupenyu anowanikwa munzvimbo idzi asaite nil. Mune zvimwe zviitiko, isu tine magwenga anogashira kunaya, asi iwo anowanzoitika. Kazhinji, kunaya uku kunowanzo kuperekedzwa nedutu.
Magwenga anonaya mvura yakawanda zvishoma anowanzova nemwero wepamusoro zvishoma wezvipenyu zvakasiyana-siyana. Mienzaniso inogona kuwanikwa ndeyemakwenzi anoramba kusanaya kwemvura, cacti, uye zvimwe zvirimwa zveboka rinonaka. Iyo cactus ine chimiro chakapetwa chinoita kuti iwedzere kana ichitora mvura panguva yekunaya. Mukuwedzera, kana kuchinaya, zvinomera zvegore negore zvinotumbuka zvine simba. Kuti tidzidze zvakawanda nezve ecosystems idzi, tinogona kuongorora kuti dzinozviita sei mamiriro ekunze sangana navo.
Kana dziri mhuka, zvinokambaira uye zvipembenene zvakaratidza kujairika kunoshamisa kune nharaunda dzakaomarara. Vazhinji vavo vane husiku tsika dzekudzivirira kupisa kwakanyanya kwezuva. Kune zvekare mamwe ari kushanda mukati memwedzi inotonhora. Kune mamwe macosystem anowanikwa panzvimbo dzakakwirira uye kumaterevhizheni anoita kuti aoneswe tembiricha yakaderera munguva yechando. Pano tine renje reNevada neUtah iro rinowanzo svikwa nechando.
Mamiriro ezvinhu murenje remunyika
Tichaona kuti ndezvipi zvikonzero nei paine tembiricha yakakura uye kushomeka kwemvura munzvimbo idzi. Mamiriro akaomeswa anowanzo kuve munzvimbo dzedzvinyiriro huru inoita semuganho wemamiriro ekunze pakati penzvimbo dzinopisa uye dzakadzikama. Munzvimbo idzi kufamba kwemhepo kunowanda pamusoro uchienda kune yakatarisana nedivi renzvimbo dzakakwirira. Mhepo iyi inotsigirwa neumwe mweya unodzika kuburikidza nematanho epamusoro sechikamu cheiyo yese Hadley sero kutenderera.
Mhepo inovhuvhuta mumarenje epasi rose inoratidzirwa nekupisa uye kuoma. Pakati pevhu pane tembiricha inversions inotungamira kunzvimbo dzepakati dzekumanikidza kwakanyanya kunozivikanwa nekusavapo kwevanhurume uye kunaya kudiki Kune rimwe divi, isu tine ruoko rwemunhu runokonzeresa dzimwe nzvimbo kune zvirimwa zvakanyanya kana kuti masango aburitse zvakashata zvinokonzeresa kugwenga. Kuve gwenga ndeimwe yemhedzisiro yemamiriro ekunze iri kukonzera kurasikirwa kwevhu rakaorera pasirese uye kudzikisira kukuru mukusiyana kwezvipenyu. Kuti unzwisise zviri nani mamiriro acho, zvinobatsira kuverenga nezve magwenga ari kutyisidzirwa nekudziya kwepasi.
Chimwe chikonzero nei mamiriro ezvinhu aya akaipa aripo mumamiriro ekunze egwenga. Kuve nenzvimbo dzakaderera-dzinodzvinyirira padanho repasi, rinogadzirwa nekupisa kwemasikati uye denga rakajeka, zvinotungamira kunzvimbo uko ma thermometers anokwira kusvika ku40 degrees uye kumusoro.
Pasi
Ivhu remugwenga repasi rinoratidza kusakara kushoma uye harina humus. Iine hunyoro hwejecha uye mune dzimwe dzayo inoonekwa mukukura kwemiti. Kukura uku kunopa kuunganidzwa kwemarara ezvirimwa pamusoro pevhu uye nzvimbo yekudya yemhuka dzesango. Kushaikwa kwekusefa kwemvura uye kusamira zvakanaka kwemakemikari kunoita kuti ivhu iri risabereke. Kunzwisisa ivhu munzvimbo idzi dzakanyanyisa kwakakosha kuti unzwisise kuti mhuka dzinogovewa sei uye kuti dzinodyidzana sei nenharaunda yadzo.
Ndinovimba kuti neruzivo urwu iwe unogona kudzidza zvakawanda nezve masango epasi uye maitiro avo.