Makomo anoputika sei

Volcano chimiro cheiyo geological apo magma inomuka ichibva mukati mepasi. Izvi zvinowanzove nekwakatangira mumiganhu yetetoniki mahwendefa, anova ndiwo mhedzisiro yekufamba kwavo, kunyangwe paine zvekare zvinonzi nzvimbo dzinopisa, ndiko kuti, makomo anoputika uko pasina kufamba pakati pemahwendefa. Kuziva makomo anoputika sei Izvo zvakati wandei zvakanyanya uye, nekudaro, isu tiri kuzozvitsanangura muchinyorwa chino.

Kana iwe uchida kuziva kuti makomo anoputika sei, ichi ndicho chinyorwa chako.

Makomo anoputika sei

Gomo rinoputika kana kutsemuka kuri mugoko rePasi panoburitsirwa magma kana gomo mukati mePasi semabota, dota regomo rinoputika, uye gasi pakupisa kwakanyanya. Vanowanzo gadzira pamucheto we tectonic plates. Kuumbwa kwemakomo kune maitiro akasiyana:

• Makomo anoputika nemakondinendi miganhu: Kana kuitisa kunoitika, mahwendefa egungwa (akakwirisa) anotapa mahwendefa emakondinendi (mashoma dense). Mukuita uku, izvo zvakadzvanywa zvinhu zvinonyungudika uye zvinogadzira magma, iyo inomuka kuburikidza nekutsemuka uye inodzingwa kunze.
• Mid-ocean gomo rinoputika: volcano inoumbwa apo tectonic mahwendefa akapatsanuka uye oita kuvhurika kuburikidza iyo magma inogadzirwa mune yekumusoro jasi inofambiswa neyakajairika egungwa mafungu.
• Hot spot volcanoes: Makomo anoputika anogadzirwa nekukwira kwembiru dzemagma dzinopfuura nepakati pePasi uye dzinoungana pasi pegungwa kuita zvitsuwa (seHawaii). Kuti uongorore zvakadzama munyaya iyi, unogona kuverenga zvakawanda nezvazvo nei makomo anoputika.

Mamiriro ekudzidzira

Mukutaura kwese, tinogona kutaura kuti makomo anogona kuve nemhando dzakasiyana zvichienderana nehumwe hunhu hwekuumbwa kwavo (senge nzvimbo kana maitiro chaiwo), asi zvimwe zvinhu zvekuumbwa kwemakomo ndiyo hwaro hwemakomo ese. Volcano inoumbwa seizvi:

1. Pakupisa kwakanyanya, magma anoumba mukati mepasi.
2. Kwira kumusoro kwepamusoro pevhu.
3. Inoputika nepakati peguruva repasi uye kuburikidza nemugodhi mukuru uri muchimiro chekuputika.
4. Pyroclastic zvigadzirwa zvinounganidzwa pamusoro pechikwiriso chenyika kuti vagadzire hombe yemakomo.

Zvikamu zvegomo rinoputika

Kana gomo racho ratanga, tinowana zvikamu zvakasiyana zvinozvigadzira.

• Crater: Ndiwo kuvhura kuri kumusoro uye kuri kuburikidza uko marasha, madota uye zvese zvinhu zvepiroclastic zvinodzingwa. Kana isu tichitaura nezve pyroclastic zvigadzirwa isu tiri kureva kune zvese zvidimbu zve volcanic igneous dombo, makristasi emaminerari akasiyana, nezvimwe. Kune makarati mazhinji anosiyana muhukuru uye chimiro, kunyangwe chakanyanya kuwanda ndechekuti iwo akakomberedzwa uye akapamhama. Kune mamwe makomo anopfuura crater imwechete.
• Bhaira: Icho chimwe chezvikamu zvegomo rinoputika rinowanzovhiringidzika negomba. Nekudaro, iko kuora mwoyo kukuru kunoitika apo gomo rinoburitsa zvinenge zvese zvinhu kubva mukamuri raro remagma mukuputika. Iyo caldera inogadzira imwe kusagadzikana mukati megomo rehupenyu rinoshaya rutsigiro rwechimiro. Kana iwe uchida kuziva zvakawanda nezvenyaya iyi, unogona kuverenga nezve volcanic caldera.
• Makomo anoputika: Uku ndiko kuunganidzwa kwebota rinoomesa parinotonhora. Zvakare chikamu chegomo rinoputika ese mapyroclasts ari kunze kwegomo rinoputika anogadzirwa nekuputika kana kuputika nekufamba kwenguva. Kana iwe uchida kuziva zvakawanda nezvenyaya iyi, unogona kubvunza chinyorwa pamusoro hukama huri pakati pekudengenyeka kwenyika uye kuputika kwemakomo.
• Zvipenga: ndiyo mitswi inoitika munzvimbo dzinodzingwa magma. Iwo akatsemuka kana kutsemuka zvine chimiro chakareba chinopa kufefetera kwemukati uye izvo zvinoitika munzvimbo dzine magma nemweya wemukati zvinodzingwa kumusoro.
• Choto: ndiwo mugero unosanganisirwa kamuri yemagmatic ne crater. Ndiyo nzvimbo yegomo rinoputika uko mabota anoitiswa kudzingwa kwawo. Zvese zvakanyanya, uye magasi anosunungurwa panguva yekuputika anopfuura nepanzvimbo ino.
• Dykes: Iwo igneous kana magmatic mafomati ayo akaumbwa chubhu. Vanopfuura nepakati pematombo ari padhuze vozoomesa kana tembiricha yadzika.
• Dome: Iko kuunganidzwa kana murwi unogadzirwa nemavhu ane viscous uye unowana chimiro chakatenderera. Bota iri rakakora zvekuti harina kukwanisa kufamba sezvo simba rekukwesana rakanyanya kusimba nepasi.
• Magmatic chamber: Iyo ine basa rekuunganidza magma anouya kubva mukati mePasi. Inowanzo kuwanikwa pakadzika zvakanyanya uye ndiyo dhipoziti inochengeta dombo rakanyunguduka iro rinozivikanwa semagma.

Basa remakomo

Zvichienderana nebasa riri muhuwandu hwekuputika kwemakomo, tinogona kusiyanisa mhando dzakasiyana dzemakomo.

• Volcano inoshanda: zvinoreva volcano inogona kuputika chero nguva uye iri munzvimbo isina chinhu.
• Makomo anoputika: Vanoratidza zviratidzo zvekuita, izvo zvinowanzo sanganisira fumaroles, zvitubu zvinopisa, kana izvo zvakagara kwenguva refu pakati pekuputika. Mune mamwe mazwi, kuti ifungidzirwe isingashande, mazana emakore anofanira kunge akapfuura kubva pakuputika kwekupedzisira.
• Kuputika kwegomo: Zviuru zvemakore zvinofanira kupfuura gomo rinoputika risati raonekwa serakatsakatika, kunyange zvazvo izvi zvisingavimbisi kuti richazombomuka. Kuti unzwisise zvakawanda nezve chiitiko mumatunhu akasiyana, unogona kuverenga nezvazvo kuputika kwemakomo muIndonesia.

Kuputika uye kuputika kunoita sei

Kuputika uku ndiko kumwe kunonyanya kukosha kweanoputika, ayo anotibatsira kupatsanura nekuadzidza. Pane nzira nhatu dzakasiyana dzekuputika kwemakomo:

• Kuputika kweMagma: gasi mune magma inoburitswa nekuda kwekudzikira, zvichikonzera kudzikira kwehuwandu, izvo zvinoita kuti magma ibude kumusoro.
• Phreatomagmatic kuputika: inoitika apo magma inosangana nemvura kuti itonhorere pasi, kana izvi zvikaitika, iyo magma inomuka zvine mutsindo pamusoro uye iyo magma inotsemuka.
• Kuputika kwePhreatic: Inoitika kana mvura inosangana nemagma ichipwa, sezvo chinhu chakakomberedza uye zvidimbu zvichipera, magma chete ndiwo anosara.

Sezvaunogona kuona, makomo anoputika akaoma kunzwisisa uye anowanzoongororwa nemasayendisiti kuedza kufanotaura kuputika kwawo. Ndinovimba kuti neruzivo urwu unogona kudzidza zvakawanda nezvazvo makomo anoputika sei uye ndeapi maitiro ayo.