Mumunda wefizikisi, pane bazi rinotarisira kudzidza shanduko dzinogadzirwa nekupisa uye kushanda muhurongwa. Zviri nezve thermodynamics. Iri bazi refizikiki iro rinoona nezve kuongorora kushandurwa kwese, izvo zvinongova mhedzisiro yemaitiro anosanganisira shanduko mumatunhu mamiriro etembiricha nesimba padanho remakro. Kune akati wandei misimboti ye thermodynamics izvo zvakakosha kune akawanda maficha efizikisi, uye aya misimboti akakosha pakunzwisisa hukama pakati pesimba nebasa mumasitimu akasiyana.
Naizvozvo, isu tichaenda kukuudza mune ino chinyorwa kuti ndeapi masimboti eiyo thermodynamics uye chii chiri kukosha kwayo.
Hunhu hwe thermodynamics
Kana isu tikatarisa echinyakare thermodynamics, tichaona kuti zvinoenderana nepfungwa yemacroscopic masisitimu. Iyi sisitimu inongova chikamu chemuviri kana wehunhu hunhu hwekuparadzaniswa nemamiriro ekunze. Kuti unyatso kudzidza iyo thermodynamic system, inogara ichifungidzirwa kuti ihwo huremu hwemuviri uhwo haina kukanganiswa nekuchinjana kwesimba neyekunze ecosystem. Mamiriro ehurongwa hwemacroscopic mukuenzana anotsanangurwa nehuwandu hunodaidzwa kuti thermodynamic variables. Tinoziva zvese izvi zvakasiyana-siyana: tembiricha, kudzvanywa, vhoriyamu uye kuumbwa kwemakemikari. Zvose izvi zvakasiyana-siyana zvinotsanangura system uye kuenzana kwayo, iyo ine hukama ne tembiricha zvikamu iyo yatinoshandisa mu thermodynamics. Kutenda kumubatanidzwa wepasi rose wezvikumbiro, zviratidzo zvikuru zvemakemikari thermodynamics zvakasimbiswa. Kushandisa aya mayunitsi kunogona kushanda zvirinani uye kutsanangura misimboti ye thermodynamics.
Zvisinei, kune bazi re thermodynamics risingadzidze kuenzana, asi vane basa rekuongorora maitiro e thermodynamic ayo anonyanya kuratidzwa nekusakwanisa kuwana mamiriro ekuenzanisa nenzira yakagadzikana. Aya mapazi ane hukama zvakananga kune akasiyana maapplication mufizikisi yemazuva ano.
Nheyo dze thermodynamics
Pane mitsara mina ye thermodynamics, yakanyorwa kubva pa zero kusvika pamapoinzi matatu, iyi mitemo inobatsira kunzwisisa mitemo yese yefizikisi muchadenga chedu uye hazvigoneke kuona zvimwe zviitiko munyika medu. Ivo vanozivikanwa zvakare nezita remitemo ye thermodynamics. Iyi mitemo ine mavambo akasiyana. Zvimwe zvakagadzirwa kubva pamafomula apfuura. Mutemo wekupedzisira unozivikanwa we thermodynamics ndiwo mutemo zero. Iyi mitemo ndeyekusingaperi mukuferefeta kwese uye kuferefetwa kunoitwa murabhoritari. Izvo zvakakosha kuti unzwisise mashandiro edu muchadenga. Isu ticharondedzera iwo misimboti ye thermodynamics imwe neimwe.
Chekutanga musimboti
Mutemo uyu unoti simba harigone kugadzirwa kana kuparadzwa, rinogona kungoshandurwa. Izvi zvinozivikanwawo semutemo wekuchengetedza simba. Chaizvoizvo, izvi zvinoreva kuti mune chero system yemuviri yakasendekwa kubva kunharaunda yayo, simba rayo rese rinogara rakafanana. Kunyange zvazvo simba richigona kushandurwa kuva mamwe marudzi esimba mune imwe nzira kana imwe, uwandu hwemasimba ose aya hunogara hwakafanana. Iyi nheyo yakakosha pakunzwisisa .
Tichapa muenzaniso kuti tinzwisise zviri nani. Tichiteera musimboti uyu, kana tikapa imwe simboti yesimba kuhunhu hwepanyama nenzira yekupisa, tinogona kuverenga simba rese nekuwana mutsauko pakati pekuwedzera kwesimba remukati nebasa rakaitwa nesystem nenzvimbo dzakatipoteredza. Ndokunge, musiyano uripo pakati pesimba iro system iriko panguva iyoyo nebasa rayakaita ichave iri simba remafuta rakaburitswa.
Chechipiri musimboti
Kupihwa nguva yakakwana, masisitimu ese anozopedzisira arasa kuenzana. Iyi nheyo inonziwo mutemo we entropy. Inogona kupfupikiswa sezvinotevera. Huwandu hwe entropy muchadenga huchawedzera nekufamba kwenguva, izvo zvine zvazvinoreva zvakanangana nekudzidza kwe chembere uye maitiro ayo muhurongwa hwakasiyana. Iyo entropy yehurongwa indekisi yekuyera dhigirii rekuvhiringidzika. Nemamwe mashoko, Iyo yechipiri musimboti we thermodynamics inotitaurira kuti kana iyo system yasvika padanho rekuenzana, ichawedzera mwero wekusagadzikana muhurongwa. Izvi zvinogona kureva kuti kana isu tikapa iyo sisitimu nguva yakakwana, inozopedzisira yave isina kuenzana.
Uyu ndiwo mutemo unoona nezve kutsanangura kusadzokororwa kwezvimwe zviitiko zvemuviri. Semuenzaniso, zvinotibatsira kutsanangura kuti nei bepa bepa rakapiswa harigoni kudzokera pachimiro charo chepakutanga. Mune ino sisitimu inozivikanwa sepepa uye moto, kusagadzikana kwakawedzera kusvika padanho rekuti hazvigoneke kudzokera kwayakabva. Uyu mutemo unounza iyo entropy mamiriro basa, ayo mune mamiriro epanyama masisitimu ane basa rekumiririra mwero wekusagadzikana uye kurasikirwa kwawo kusingadzivisike kwesimba.
Kuti tinzwisise chirevo chechipiri che thermodynamics tiri kuzopa muenzaniso. Kana tikapisa imwe nhanho yenyaya uye isu tikaisa bhora pamwe chete nemhedzisiro yemadota, tinogona kuona kuti pane zvishoma nyaya pane yekutanga mamiriro. Izvi zvinodaro nekuti nyaya yashanduka kuita magasi ayo Izvo hazvigone kupora uye ivo vanofanirwa kumwaya uye kuwanda. Aya ndiwo maonere atinoona kuti mudunhu rekutanga paive neinenge entropy kupfuura yenyika mbiri.
Chechitatu musimboti
Kana mhedzisiro zero yasvika, iyo yemuviri system maitiro inomira. Zero chairo ndiyo tembiricha yakadzika kwazvo yatinokwanisa kusvika. Mune ino kesi, isu tinoyera tembiricha mumadhigiri Kelvin. Nenzira iyi, zvinogona kutaurwa kuti tembiricha uye kutonhora zvinoita kuti iyo entropy yesisitimu ive zero. Muzviitiko izvi, zvakanyanya kuita seyakajeka nguva dzose. Kana yasvika mhedzisiro zero, iyo yemuviri system maitiro inomira. Naizvozvo, iyo entropy ichave iine shoma asi inogara ichikosha.
Kusvika zvachose zero kana kwete ibasa rakareruka. Iyo chaiyo zero kukosha kweiyo Kelvin degree zero, asi kana isu tichiishandisa iyo Celsius tembiricha chiyero kuyera, ndeye -273,15 madhigirii. Nheyo iyi inodyidzanawo nedzidziso dzakakosha mu thermodynamics.
Zero mutemo
Uyu mutemo ndiwo wekupedzisira akafungidzira ndokuti kana A = C uye B = C, ipapo A = B. Izvi zvinogadza iyo yekutanga uye yakakosha mirau yeimwe mitatu mitemo ye thermodynamics. Iri izita rinotora mutemo weiyo thermal equilibrium. Mune mamwe mazwi, kana iyo system uye mamwe masisitimu ari akazvimirira mune yekupisa equilibrium, ivo vanofanirwa kunge vari mune yekupisa equilibrium. Mutemo uyu unobvumidza kumisikidzwa kwekushisa tembiricha. Iyi nheyo inoshandiswa kuenzanisa simba rekupisa rezvinhu zviviri zvakasiyana munzvimbo yekuyanana kwemafuta. Kana izvi zvinhu zviviri zviri muhutano hwekupisa, zvichave zvisina basa panguva imwechete yekupisa. Kune rimwe divi, kana ivo vaviri vakachinja iwo mwero wekushisa weiyo yechitatu system, ivo vanozokanganisawo mumwe nemumwe.
Ndinovimba kuti neruzivo urwu unogona kudzidza zvakawanda pamusoro pemisimboti yeiyo thermodynamics yehunhu hwayo.