Iyo Inonakidza Sayenzi yeKuputika Kwemakomo uye Mabatiro Avo

  • Kuputika kwemakomo inzira dzinonakidza dzemusikirwo dzinogona kuparadza nekupfumisa.
  • Kuputika kunogona kuverengerwa sekusina simba uye kunoputika.
  • Kugadzirira kwakakodzera kwakakosha kuitira kuchengeteka kwenharaunda dziri pedyo nemakomo anoputika.
  • Makomo anoputika anoita basa rinokosha mumhoteredzo yezvipenyu uye mukuumbwa kwevhu rakaorera.

Tungurahua gomo

ari Kuputika kwegomo Ndivo zvimwe zvezvinhu zvinoshamisa zvinotipa zvakasikwa. Kurova, kurova, uye dzimwe nguva kune njodzi, vane zvese zvinoita kuti vanhu vatye ivo kana, pane kudaro, vanoda kusvika pedyo nepavanogona napo kuti vafungisise runako rwavo. Runako rwemoto, dota, uye dzimwe nguva kunyange mheni.

Asi wakambozvibvunza here nei makomo anoputika? Kuti uve nekunzwisisa kuri nani kwechiitiko ichi, unogona kuverenga nezvazvo mwaranzi inooneka mukuputika.

Tsananguro yacho iri nyore chaizvo: Mukati megomo rinoputika mune dombo remvura rine tembiricha yakanyanya, yakanyanya, pakati pe700 ne1500 madhigirii celsius, inotsvaka nzira yekubuda nayo.. Asi zvechokwadi, inoputika sei uye nei? Ndiko kuti, nei gomo rinoputika "rinomuka"?

Inochinja izvo magasi nedombo rakanyungudutswa zvinoungana mukati, zvichiita kuti magma, iri makiromita akati kuti kubva pamusoro, ikwire nekuda kwekumanikidzwa. Mukuita kudaro, inonyungudutsa matombo munzira yayo, nokudaro ichiwedzera kudzvinyirirwa. Pakupedzisira, kana "isingachagoni kutora," inoputika zvakanyanya kana zvishoma, zvichienderana nemamiriro egomo rinoputika, ichibudisa madota neguruva mumhepo, ichisiya chiratidzo chayo pachayo pamataundi nemaguta akaripoteredza.

Arenal Volcano

Sezvatakataura, dzimwe nguva mheni dzinoonekwa mudenga panguva yekuputika kwegomo. Parizvino hapana imwe tsananguro inogoneka yechiitiko ichi, asi mbiri:

  • Mhepo inopisa inobuda mugomo rinoputika, kana ikasangana nemhepo inotonhora, inoburitsa mheni.
  • Kana zvinogona kunge zvichikonzerwa nenyaya yekuti zvinhu zvese zvinobuda mugomo zvine magetsi emagetsi anokwanisa kugadzira mheni.

Kuputika kwemakomo echokwadi zvishamiso zvechisikigo: iwo mumwe muenzaniso wesimba rechisikigo, uye isu tinogona kuvaona vachirarama kubva kune dzakawanda pfungwa, semuenzaniso kubva kuSicily (Etna Volcano) kana Japan (Gomo Aso).

Zvino, kuti tinzwisise zviri nani chiitiko chekuputika kwemakomo, zvakakosha kuti unzwisise kuti sei uye sei kuputika kwepanyama uku kunoitika.

Kuputika kwegomo

Kuti unzwisise chiitiko chekuputika, zvinodikanwa kuongorora mukati meiyo geological process inokonzera. Makomo anoputika anoumbwa nekuda kwekutevedzana kwemaitiro anoitika zvakanyanya mu nyika mantle, uko magma inogadzirwa uye inokwira kumusoro. Iyi nzira inosanganisira matanho akati wandei:

  1. Magma Generation: Magma anobva mujasi, semi-solid layer iri pakati penyika nepakati. Iyi magma inoumbwa nezvinhu zvakanyungudutswa, magasi akanyungudika uye makristasi. Tembiricha yaro iri pakati pe700 ne1300 degrees Celsius.
  2. Makomba uye Migwagwa Yepasi Pevhu: Sezvo magma anokura, anotanga kutsvaga pekubuda napo. Izvi zvinogadzira dzvinyiriro huru dzinogona kutsemura matombo akatenderedza uye kugadzira nzira yekuenda pamusoro.
  3. Kuwedzera Pressure: Sezvo magma akawanda achikwira, dzvinyiriro mukati megadziriro yegomo rinoputika inowedzera. Uku kuwedzera kwekumanikidza kunoguma nekuunganidza magasi akanyungudika mumagma, zvichiwedzera kusimudza kumanikidza kwemukati kwegomo rinoputika.
  4. Mapundu: Pakupedzisira, apo dzvinyiriro yacho inova yakakwirira zvikuru kuti matombo akapoteredza apinde, gomo rinoputika. Kuputika uku kunogona kuputika kana kuputika, zvichienderana nekuumbwa kwemagma uye huwandu hwemagasi aripo.

Eruptions inogona kuiswa mumhando mbiri: effusve y zvinoputika. Kuti unzwisise zviri nani kusiyana uku, shanyira chinyorwa chedu pa mhando dzekupwanya.

Effusive Eruptions

Murudzi urwu rwekuputika, magma inoyerera zvisingaite uye inoshanduka kuita bota kana yasvika pamusoro. Izvi zvinoitika kana iyo magma isinganyanyi kuona, ichibvumira magasi kutiza nyore pasina kukonzera kuputika kwechisimba. Mienzaniso yemakomo anoputika anopa mhando iyi yekuputika ndeye Kilauea gomo muHawaii uye Mauna Loa Volcano.

Kuputika Kunoputika

Ukuwo, kuputika kunoputika kunoparadza zvikuru. Zvinoitika apo magma ine high viscosity, iyo inodzivisa kusunungurwa kwemagasi. Apo aya magasi anozopukunyuka, dzvinyiriro yakavakirwa inogona kukonzera kuputika kunotyisa, kupfura madota, magasi, uye zvimedu zvematombo kusvika pakakwirira zvikuru. Muenzaniso wemhando iyi yekuputika ndeye Mount St. Helens Volcano muU.S.

Kazhinji, basa rekuputika kwemakomo haringokanganisa nharaunda dzenzvimbo chete asiwo kune zvinokonzeresa pasi rose. Kuputika kunogona kukanganisa mamiriro ekunze, kukonzera njodzi dzinongoitika dzoga, uye kukanganisa utano hwevanhu. Kuti udzidze zvakawanda nezvekuti makomo anoputika angakanganisa sei mamiriro ekunze edu, unogona kuverenga nezvazvo Aerosols uye maitiro avo pane mamiriro ekunze.

Migumisiro yekuputika kwemakomo

Kuputika kwemakomo kunogona kuva nemigumisiro yakasiyana-siyana, zvose yakanaka Chemhondoro zvisina kunaka:

  • Kuparadzwa kweHabitat: Mabota nemadota zvinogona kuparadza nzvimbo dziri pedyo, zvichiparadza zvipenyu uye kubvisa mhuka dzinogara imomo.
  • Inhalation yeToxic Gases: Panguva yekuputika, magasi akawanda anoburitswa, kusanganisira sulfur dioxide uye carbon dioxide, iyo inogona kuva nengozi kuhutano hwevanhu kana ikafemerwa.
  • Kuchinja Kwemamiriro ekunze: Madota anobuditswa mu stratosphere anogona kuratidza chiedza chezuva, zvichikonzera kutonhora kwekanguva kwemamiriro ekunze epasi rose.
  • Ivhu Fertility: Ukuwo, madota egomo rinoputika anowanzopfumisa ivhu nezvokudya, izvo zvinogona kuvandudza kuorera mune ramangwana.

Pamusoro pezvo, makomo anoputika anogonawo kukonzeresa zvinhu zvakaita sekuyerera kwakasviba uye kunopenya kwebota, izvo zvinokwezva vashanyi nemasayendisiti zvakafanana.

Kuenzanisira mamwe emigumisiro yekuputika kwemakomo munhoroondo yose, hezvino zviitiko zvishoma zvinozivikanwa:

Krakatoa Volcano

Iri muIndonesia, Krakatoa ine mukurumbira nekuputika kwayo muna 1883, uko kwaive kumwe kwakaipisisa munhoroondo. Kuputika kwacho kwakakonzera tsunami dzakaparadza mhenderekedzo dziri pedyo uye dzakanzwika kure nemakiromita anodarika 3.000 XNUMX. Kuputika kwacho kwakakanda zvinhu zvakawanda mumhepo zvokuti kwakakonzera kuderera kwekushisa kwepasi kwemakore akawanda. Kuti unzwisise zviri nani kubatana pakati petsunami nekuputika, unogona kutarisa chinyorwa pamusoro kuti tsunami inoitika sei.

Pinatubo Volcano

Kuputika kweGomo rePinatubo muna 1991, ririwo muPhilippine, mumwe muenzaniso wekuti kuputika kunogona kuva nemigumisiro yenyika yose. Zvitsama zvakakura zvesarufa dioxide zvakaburitswa, zvichikonzera kutonhora kwemamiriro okunze kwemakore anoverengeka uye zvichikonzera kuparadzwa kwenzvimbo.

Kudzidza kwemakomo anoputika muHawaii

Active Volcanos uye Supervolcanoes

Nyika yakazara nemakomo anoputika, asiwo supervolcanos. Dzapashure dzakakosha zvikuru, sezvo dzichikwanisa kubudisa kuputika kunogona kuchinja mafambiro enhoroondo yepasi redu. A supervolcano Igomo rinoputika rine simba rakakura kwazvo rekuputika kupfuura gomo rinogara richiputika. Muenzaniso ndewe Yellowstone Caldera muUnited States, iyo yakave nekuputika kukuru kwakawanda munguva yakapfuura.

Mienzaniso yakakurumbira yemakomo anoputika munyika anosanganisira:

  1. Etna Volcano: Iri muSicily, nderimwe remakomo anoputika zvakanyanya pasi rose, ane kuputika kunowanzo uye kunoshamisa.
  2. Popocatépetl Volcano: KuMexico, gomo iri rinozivikanwa nekuputika kwaro uye kuputika kunogara kuchikanganisa nharaunda dziri pedyo.
  3. Arenal Volcano: Iri muCosta Rica, yagara ichiputika uye yave nzvimbo inofarirwa nevashanyi.

Makomo anoputika, akadai seYellowstone, ane simba rekukanganisa budiriro, nepo makomo anoputika anogona kupa matambudziko, asiwo mikana yekutsvaga nekudzidza. Kuti uwane mamwe mashoko pamusoro pemakomo anoputika muUnited States, shanyira chinyorwa chedu Makomo anoputika uye kutyisidzira muUnited States.

Supervolcanoes enyika

Kuwedzera pakuparadza kwawo, makomo anoputika akakoshawo kune dzimwe nharaunda. Semuenzaniso, mabota akatonhodzwa anogona kugadzira nyika itsva uye kubatsira mukusikwa kwezvitsuwa. Zvigadzirwa zvekuputika, zvakadai sedota, zvinogona kupfumisa ivhu, kushandura nzvimbo dzaimbova dzakaoma kuva ivhu rakaorera.

Kuongorora kuitika kwegomo rinoputika kwakakosha pakuderedza njodzi, uye vanoongorora kuputika kwemakomo vanoshandisa maturusi nenzira dzakasiyana siyana kufanotaura kuputika. Nzira idzi dzinosanganisira masensa tembiricha, kuongorora gasi, uye kuongorora kudengenyeka kwenyika kuri pedyo. Kuti uwane rumwe ruzivo nezvekuti kudengenyeka kwenyika uye kuputika kwakabatana sei, ona chinyorwa pa kudengenyeka kwenyika uye tsunami.

Kudzivirirwa uye Kuchengeteka Pakaitika Kuputika Kwemakomo

Kuchengeteka kwevanhu vanogara pedyo nemakomo anoputika kunokosha. Nokudaro, zvakakosha kuti zvirongwa zvekubuda uye kugadzirira zvigadzirwe. Zviremera zvinofanirwa kuzivisa vagari nezve mapinduriro ekuita kune chiitiko chinoputika. Mamwe mazano anosanganisira:

  • Gadzira Nzira dzekubuda nadzo: Nharaunda dziri pedyo nemakomo anoputika dzinofanira kunge dziine nzira dzekubuda nadzo dzakanyatsocherechedzwa uye dzakabatana.
  • Gadzirira Emergency Kits: Makiti aya anofanirwa kusanganisira chikafu, mvura, mushonga, uye masks ekuvhara muromo nemhuno kana paine madota.
  • Tarisa Chiitiko cheVolcanic: Chengetedza veruzhinji nezvemaitiro egomo rinoputika uye chero shanduko dzisingatarisirwe.
  • Kuitisa Drills: Kudzidzira kubuda kunogona kubatsira nharaunda kuti dzigadzirire zvirinani kana pakaitika kuputika chaiko.

Kuputika kwemakomo, kunyangwe kune ngozi, kunopawo mikana yekunzwisisa zvirinani nhoroondo yePasi, kusimba kwemakondinendi, uye maitiro ejoloji anoumba pasi redu. Kufarirwa nemakomo anoputika kunoenderera mberi, uye sezvo tekinoroji inofambira mberi, ndikowo kugona kwedu kufanotaura uye kupindura kune izvi zviitiko zvine simba zvakasikwa.

1816, gore risina zhizha
Nyaya inoenderana:
1816, gore risina zhizha

Siya yako yekutaura

Your kero e havazobvumirwi ichibudiswa. Raida minda anozivikanwa ne *

*

*

  1. Inotarisira iyo data: Miguel Ángel Gatón
  2. Chinangwa cheiyo data: Kudzora SPAM, manejimendi manejimendi.
  3. Legitimation: Kubvuma kwako
  4. Kutaurirana kwedata
  5. Dhata yekuchengetedza: Dhatabhesi inobatwa neOccentus Networks (EU)
  6. Kodzero: Panguva ipi neipi iwe unogona kudzora, kupora uye kudzima ruzivo rwako