Kudengenyeka kwepasi kunoitika kana goko reNyika parinochinja uye kuburitsa simba muchimiro chesaismic masaisai kubva mukati menyika. Zvikamu zviviri zvikuru zvekudengenyeka kwenyika ihypocenter uye epicenter. Kudengenyeka kwepasi kunogona kuiswa mumhando dzakawanda zvichienderana nekwakabva, kungave kwakasikwa kana kukonzerwa nekuita kwevanhu.
Munyaya ino tichakuudza zvavari zvikamu zvekudengenyeka kwenyika, kuti kunotangira sei uye mamwe marudzi ekudengenyeka kwenyika aripo.
Hunhu hwekudengenyeka kwenyika
Kudengenyeka kwepasi kunogona kukamurwa zvichienderana nekusarudzika kwavo, izvo zvinotora akati wandei.
- Kutanga
- Ukuru
- Zvimiro
Nekudaro, chimwe nechimwe chezviitiko izvi chinoratidzwa nehunhu hwayo hwenguva pfupi, ndiko kuti, iyo Vanongogara kwenguva pfupi, kubva pamasekonzi mashoma kusvika, dzimwe nguva, maminetsi mashoma. Kuti unzwisise kuzara kwechiitiko ichi, zvinodikanwa kuti unzwisise zvimwe zvakakosha pfungwa.
Pakati pezvikamu zvekudengenyeka kwenyika tine hypocenter uye epicenter.. Iyo hypocenter yekudengenyeka kwenyika, inozivikanwawo sekwayakabva, inosiyaniswa kubva kune epicenter, iyo inongoreva nzvimbo iri pamusoro pePasi pamusoro peiyo hypocenter.
Kana tangoona manzwisisiro edu ezvinoita kudengenyeka, ngationgororei ma mechanics ekuti zviitiko izvi zvekudengenyeka kwenyika zvinoitika sei uye tifumure mavambo azvo.
Ichokwadi kuti tectonic chiitiko chinonyanya kukonzera kuitika kwekudengenyeka kwenyika. Chiitiko ichi chinobva paruzivo rwekuti Earth lithosphere inoumbwa ne tectonic plate inokwanisa kutsvedza uye inogona kudhumhana, zvichipa mukana wekuita tectonic.. Ndizvo chaizvo kufamba uku uye kubonderana kwemahwendefa kunotsanangura kudengenyeka kwenyika kuzhinji.
Zvikamu zvekudengenyeka kwenyika
Sezvatakambotaura, zvikamu zvikuru zvepasi rose ndezvinotevera: hypocenter uye epicenter.
Iyo hypocenter, inozivikanwawo sekuti seismic focus, Ndiyo nzvimbo iri mukati meNyika panotangira kuputika kunokonzera kudengenyeka. Iyi poindi inowanzowanikwa makiromita akati wandei kudzika pasi pePasi. Iko pano uko kushushikana kwakaunganidzwa kunodarika kushorwa kwematombo uye simba rinoburitswa nenzira yemafungu e seismic. Kudzika kweiyo hypocenter kunogona kusiyana zvakanyanya, kubva pamakiromita mashoma kusvika kumazana emakiromita mune dzimwe nguva dzekudengenyeka kwepasi kwakadzika.
Nekune rimwe divi, epicenter ndiyo poindi iri paPasi penyika iri pamusoro pe hypocenter. Kunyangwe iyo hypocenter iri iyo nzvimbo inotangira kudengenyeka, Iyo epicenter inzvimbo iyo yakanyanya kusimba mhedzisiro inowanzo nzwikwa uye uko kukuvara kukuru kwezvinhu kunowanzo kudzika. Izvi zvinodaro nekuti masaisai ekudengenyeka kwenyika anopararira kunze kubva kune hypocenter uye anosvika pamusoro, zvichikonzera kufamba kwepasi.
Mhando dzekudengenyeka kwenyika
Kune marudzi akasiyana ekudengenyeka zvichienderana nekwaakabva. Kune kudengenyeka kunoonekwa semusikirwo uye kumwe kuine zvikonzero zvekugadzira. Ngationei kuti ndeapi marudzi akasiyana:
Zvisikwa zvakasikwa
- Tectonic earthquakes: Ndidzo dzinonyanya kuitika uye dzinoitika apo tectonic plates dzinosangana kune imwe neimwe kana, muzviitiko zvisingawanzoitiki, kana pane zvisina simba mukati memahwendefa.
- Kudengenyeka kwemakomo: imhando chaiyo yekudengenyeka kwenyika kunokonzerwa nekutsemuka kwedombo nekuda kwechiitiko chekuputika kwemakomo munzvimbo yakapihwa.
- Kudengenyeka kwenyika: Zvinoonekwa nekukasira kusimuka kwematombo kana ivhu, senge kana mutsetse ukasangana nekudzika nekukurumidza kunoteverwa nekudengenyeka kwenyika.
Munhoroondo yose, kuitika kwekudengenyeka kwenyika kunokonzerwa nemeteorite kukanganisa paNyika kwave kushoma; zvisinei, Pakave nezviitiko zvechiitiko che seismic chinokonzerwa nekudengenyeka kwakanyanya kunogadzirwa mushure mekukanganisa.
Kudengenyeka kwenyika kunokonzerwa nemabasa evanhu
Kana zvasvika pakudengenyeka kwenyika kunokonzerwa nemabasa evanhu, anozivikanwa seanthropogenic earthquakes, tinogona kuona marudzi akati wandei anofanirwa kutaurwa:
- Kudengenyeka kwepasi kunokonzerwa nemadhamu Iwo ndiwo mhedzisiro yehuremu hwakawandisa hwemvura mumadhiramu uye shanduko dzinongoerekana dzaitika pakuburitswa kwayo. Ukuwo, kudengenyeka kwenyika kunokonzerwa nekuputika kwenyukireya kunowanzova kuri pakati nepakati muhukuru, nepo kudengenyeka kwenyika kunokonzerwa nemigodhi uye kuputika kwekwari kunowanzova kudiki pachiyero.
- Iyo hydraulic fracturing process, inowanzonzi fracking, inoshandiswa kubvisa gasi rechisikigo neoiri. Iyi nzira inowanzokonzera microearthquakes uye dzimwe nguva zviitiko zvakakura seismic nekuda kwekutsemuka kwepasi.
Kuti kudengenyeka kunoyerwa sei
Kudengenyeka kwepasi kunogona kuyerwa nenzira dzakawanda, nezvikero zvakasiyana-siyana zvichiongorora ukuru kana kusimba kwechiitiko. Zvisinei, Chikero chinonyanya kushandiswa chikero cheRichter, inozivikanwawo seyenzvimbo yehukuru chiyero (M). Ichi chikero chelogarithmic chinotara hukuru hwekudengenyeka kwepasi zvichienderana nesimba uye simba rakaburitswa panguva yechiitiko. Kunyanya, chiyero cheRichter chinobvumira kuyera kudengenyeka kwenyika kwehukuru 2 kusvika 6,9 uye kunoitika pakadzika kwe0 kusvika 400 makiromita.
Pamusoro pezvo, iyo seismological moment magnitude scale inowanzoshandiswa nekuda kwekugona kwayo kuongorora kudengenyeka kwepasi kwehukuru kupfuura 6,9, ichipa kunyatsojeka kwehukoshi hwakanyanyisa. Chikero ichi chinoongororawo kuomarara kwedombo uye avhareji yekutama chinhambwe.
Migumisiro yekudengenyeka kwenyika
Kunyangwe paine kazhinji ruzivo nezve maumbirwo uye kuyerwa kwekudengenyeka kwenyika, zvinoramba zvisingarambike kuti ukuru uye kusimba kwezviitiko zvekudengenyeka kwenyika izvi zvinogona kuve nemhedzisiro yakawanda.
- Imwe yemigumisiro inowanzoonekwa yekudengenyeka kwenyika ndeye kuparara kwenzvimbo, zvichiita kuti kuparadzwa kukuru kwezvivako, zvivakwa semigwagwa nemigwagwa mikuru, nezvimwe zvakasiyana siyana. Pamusoro pezvo, mafashamo anogona kuitika mushure mekudengenyeka kwenyika nekuda kwekutadza kwedhamu kana kushandura mibhedha yenzizi, zvichikonzera mafashama ane njodzi.
- Kudonha kwevhu Izvo zvinokonzerwa nekukurumidza kutama kwe tectonic plates, izvo zvinokonzera kusagadzikana mumipata uye makomo uye zvinotungamirira pakuonekwa kwevhu.
- Tsunami, anozivikanwawo semafungu emvura, mhedzisiro yekufamba kwakamira kwemvura zhinji, iyo inotaridza senhevedzano yemafungu ane simba ehukuru hwakasiyana. Aya tsunami anogona kukonzerwa nezvinhu zvakasiyana, sekudengenyeka kwenyika kunobva pakati pegungwa kana kudengenyeka kwenyika kune epicenter yazvo pedyo nenzvimbo dzemahombekombe.
Ndinovimba kuti neruzivo urwu unogona kudzidza zvakawanda nezvezvikamu zvekudengenyeka kwenyika uye nemhedzisiro yacho.