Nhasi tichataura nezve mamorekuru chimiro chinoshandiswa munyika yefizikiki uye chine mashandisiro makuru. Izvo ndezve iyo zvizere. Uye ndiyo yechitatu yakagadzika mamorekuru mamiriro ekabhoni anozivikanwa nhasi. Inogona kutora idenderedzwa, elliptical, chubhu kana ringi chimiro. Yakawanikwa netsaona muna 1985.
Muchikamu chino tichaudza iwe nezve zvese hunhu, kuwanikwa uye mashandisiro eeflerenes.
Mhando huru
Fullerenes yakawanikwa nemasayendisiti Harold Kroto, Robert Curl naRichard Smalley muna 1985 kuU.S. Vanowanikwa netsaona asi vakaita kuti vakwanise kuwana mubairo weNobel muKemistry muna 1996. Mvumo iyi yakamhan'arwa muna 1990 ikazoburitswa. Idzi ndidzo zvivakwa zvitsva zvakagadzikana zvakanyanya mamorekuru ekabhoni. Muchokwadi, ivo vanozivikanwa seyechitatu yakatsiga zvikuru inozivikanwa mamorekuru emhando yekabhoni mushure medhaimani uye graphite.
Fullerenes yakashanduka semhedzisiro yekuyedza kwakaitwa nemakemikari mamoni. Iyo patent iyo yakasikwa inoreva nzira yekutanga kuburitsa huwandu hwechinhu chaenda mukuwanikwa kwechinhu ichocho. Chakaedzwa kuita patent chaive nzira yekugadzira muhuwandu hwakazara mufullerene kuitira kuti uwane purofiti kubva pairi.
Mugore iro kuyedza kwakasiyana siyana kwakaitwa. KuRice University muHouston, Harold Kroto weYunivhesiti yeSouthampton naRichard Smalley naRobert Curl weRice, vakaita chiedzo icho chaive pakuyedza kutevedzera zvese mamiriro azvinenge zvaitika padyo nepamusoro penyeredzi. Chinangwa chekuyedza uku kwaive kuziva kuti mamorekuru mahombe anogadzirwa sei muchadenga. Kuti vaite izvi, vakapfura yakasimba laser danda pane kabhoni pamusoro peiyo helium gasi. Pakutanga yakaedzwa nehydrogen uye nitrogen asi pakupedzisira chete ne nitrogen.
Kamwe iyo laser danda rakasanganiswa pamusoro pekabhoni pamusoro peiyo helium, zvaive zvichikwanisika kucherechedza kuti gaseous kabhoni yakabatana neiyo helium kugadzira masumbu. Iyo gasi yaifanirwa kutonhodzwa kusvika padyo nemhedzisiro zero kuitira kuti itaridze kutarisa kwemasumbu. Vakazove C60, zvinoreva kuti pane makumi matanhatu maatomu ecarbon mune rimwe molekuru. Panguva iyoyo, masayendisiti anga asati aona chero chinhu chakadai. Uye icho chiri chechitenderedzwa chimiro chinoyeuchidza Buckminster Fuller's geodeic vault, ndosaka zita racho fullerenes.
Zvishandiso zveflerenes
Sezvo vasingakwanise kudzokorora zvizere pakombuta, ivo vaifanira kuenda kubepa, chigero, uye tepi. Aya ndiwo mabhatiro anoita mubatanidzwa uyu se fullerenes. Isu tinoziva kuti maatomu ekabhoni vanobatana pamwe chete uye vanokwanisa kubatana pamwechete kuti vagadzire macheni epolymer akareba. Aya ma polymers anowanzo shandiswa muzvigadzirwa zvakadai semakapu epurasitiki nemabhodhoro.
Chimwe chezvinhu zvinoshamisa zvema fullerenes ndezvekuti mamwe acho ane maerekitironi kubva kumaatomu ayo ari ekuwanikwa munzvimbo. Zvinogona kutaurwa kuti hunhu hwemaerekitironi aya kuita sekunge havana kuziva kuti iwo chikamu chechimiro chekabhoni. Izvi zvinoreva kuti nemhando iyi yemafambiro, zvinokwanisika kuwedzera mamwe maatomu zviri nyore kuvaka superconductors kana insulator. Mushure mekugadzira iyo patent, mishumo mizhinji yakanyorwa nezve fullerenes uye nemikana yainopa.
Kunyangwe izvi zviumbwa zvichiri zvitsva nyowani, masayendisiti anouya nemifungo yakasiyana inoita kunge ichachinjisa chimiro chemaflerenes kuti vagadzire micheka yakanaka ive nemazana maviri nguva yakasimba simbi yesimbi. Zvinotaridza kuti kumwe kwekushandisa kwefullerene kugadzira zvidiki zvidiki zvekutora mapoka emamorekuru kana makontena ayo anoshanda kutakura zvidiki zvidiki zvemishonga kana nhovo kurwisa radioactivity. Inogona zvakare kushandurwa kuita matanga ayo anoshanda kuve nemamwe mamorekuru anotendera mamwe madiki kukura kuti apfuure nepakati. Kana mamwe marudzi emaatomu akawedzerwa, humwe hunhu hunogona kuwanikwa, senge kuyera kusagadzikana kwemagetsi.
Zvivakwa zve fullerenes
Aya ndiwo maturakiti anokwanisa kugadzirwa mune zvakasikwa nekuda kwemoto kana mheni. Kana tikazviongorora panyama, tinoona kuti zviri muchimiro cheyellow powder. Chiratidzo chayo chesainzi ndiC60 uye inoreva kuwanda kwemaatomu ecarbon mune imwechete mamorekuru. Ivo vanokwanisa kuita deform asi vakadzokera kune yavo yekutanga chimiro apo kumanikidzwa kwavanoiswa kuno kwatanga kuderera.
Kubatsira kwefullerenes uye kudiwa kwekubvumidzwa kwepamutemo ndezvokuti zvinopesana zvakanyanya. Uye ndezvekuti kuti uparadze izvo zvidimbu, tembiricha dzakakura kupfuura 1000 madhigirii anodikanwa. Aya tembiricha haasi nyore kuitika zuva nezuva. Nekuva neyakavharwa uye yakaenzana chimiro, inopa kukurira kukuru kumanikidza. Iyo inokwanisa kumira nekumanikidza kwema 3000 atmospheres.
Pakati pezvivakwa zve fullerenes tinoona yavo yekuzora zvinhu. Iko kugona kwekukodza kunopihwa neasina kusimba emamolecular masimba. Mamorekuru ayo anokwanisa kukombana kuti aite yakasimba ine zvisungo zvakagadzikana uye zvisina kusimba. Ichi chakasimba chinozivikanwa nezita rezvizere. Kana tikaburitsa fullerene kune yakanyanya kudzikira tembiricha tinoona kuti ivo vanokwanisa kuzviisa pasi pasina kurasikirwa nematanho. Mamorekuru ayo akasarudzika uye anogadzira zvisungo nemaatomu anopa maerekitironi.
Tinogona kupedzisa kuti fullerenes zvinhu zvitsva zvinogadzira zvakabatana zvikuru masisitimu maviri uye izvo zvinokonzeresa kufarira kukuru munharaunda yesainzi. Kunyanya izvi kufarira kuri pakati pekuona kwema superconductivity. Kuenderera mberi uchienderera mberi nekutsvaga kwese pamusoro pezvinhu izvi kunogona kugadzirisa matekinoroji azvino ekugadzira zvinhu zvinobatsira mune ramangwana.
Sezvauri kuona, musainzi zvinonakidza zvinhu zvinogona kuwanikwa semhedzisiro yezvikanganiso kana kutsvaga kwakasiyana zvibodzwa. Ndinovimba kuti neruzivo urwu unogona kudzidza zvakawanda nezve zvizere uye hunhu hwavo.